تغذیه مناسب برای کودکان در مدرسه

کودکان و نوجوانانی که درمدرسه با آنان روبه رو می شویم از دوران نوزادی و کودکی گذرکرده اند و از نظر وضعیت تغذیه ای یکی از مهم ترین دوران زندگی خود را پشت سرگذاشته اند دوران جنینی و ۲سال اول تولد مهم ترین دوران رشد و تکامل یک کودک است و رسیدن مواد مغذی اعم از: پروتئین، انرژی و ریزمغذی ها نقش بسیار مهم و اساسی در رشد او تا قبل از مدرسه داشته اند.

عوارض ناشی از تغذیه نامناسب در این دوران, اعم از کمبود دریافت انرژی و موادمغذی که خود را به صورت کوتاه قدی و لاغری نشان می دهد یا اضافه دریافت انرژی که به صورت اضافه وزن و چاقی نمایان می شود, در سنین مدرسه غیرقابل جبران است مکتوب زیر توصیه های پزشکی دکتر زهرا عبداللهی مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت است درباره وضعیت اضافه وزن و چاقی دانش آموزان در ادامه بیشتر بخوانید

براساس نتایج آخرین بررسی کشوری انجام شده، حدود ۲۰درصد دانش آموزان ۷تا ۱۸ساله دچار اضافه وزن و چاقی هستند و چاقی شکمی در حدود ۱۹درصد دانش آموزان وجود دارد. مصرف بی رویه فست فودها، مواد قندی و شیرین، نوشابه ها و آبمیوه های شیرین و حاوی قند افزوده، سوسیس و کالباس، چیپس و سیب زمینی سرخ کرده، همراه با سس های چرب به همراه تحرک بدنی ناکافی، از مهم ترین دلایل اضافه وزن و چاقی در دانش آموزان است. اضافه وزن و چاقی خطر ابتلا به دیابت، کبد چرب، فشار خون بالا و چربی خون بالا، بیماری های قلبی- عروقی و سرطان ها را افزایش می دهد.

در دوران مدرسه، رشد کودکان به صورت نسبتا یکنواختی ادامه دارد و سال های آخر دبستان، مقارن با شروع جهش رشد، به ویژه در دختران است؛ بنابراین، تأمین انرژی موردنیاز بسیار ضروری است. میزان انرژی موردنیاز کودکان مدرسه ای، به دلیل تفاوت در اندازه بدن، میزان تحرک و سرعت رشد آنها متفاوت است و هرچه میزان تحرک و فعالیت بدنی دانش آموز بیشتر باشد طبعا به انرژی بیشتری نیاز دارد. برای تأمین انرژی موردنیاز کودکان سنین مدرسه باید از گروه نان و غلات مانند نان، برنج و ماکارونی در برنامه غذایی روزانه آنها گنجانده شود.

لقمه های خانگی مثل نان و پنیر که معمولاً به عنوان میان وعده مصرف می شوند، بخشی از انرژی موردنیاز کودک را تأمین می کنند. تنقلاتی مانند برنجک و گندم برشته نیز که در این گروه قرار دارند در تأمین بخشی از انرژی روزانه این کودکان نقش دارند. پروتئین برای نگهداری و ترمیم بافت ها و سنتز سلول ها و بافت های جدید مورد نیاز است. ترکیبی از پروتئین حیوانی و گیاهی به شرط آنکه انرژی دریافتی کودک کافی باشد می تواند نیاز بدن را برای رشد تأمین کند. درصورتی که در میان وعده، نان و تخم مرغ، ساندویچ مرغ، کتلت، انواع کوکوها، مثل کوکوی سیب زمینی یا کوکوی سبزی، نان و پنیر و یا مواد لبنی مثل ماست یا شیر مصرف شود بخشی از پروتئین موردنیاز کودکان این سنین تأمین می شود.

ویتامین ها و املاح در واکنش های متابولیک نقش حیاتی دارند و از طریق ۶ گروه غذایی اصلی در برنامه غذایی روزانه باید به بدن برسند. برخی از ویتامین ها و املاح در دوران رشد نقش اساسی دارند و کمبود آنها موجب اختلال رشد کودکان می شود. شایع ترین کمبودهای ویتامینی در این دوران کمبود ویتامین A ، D و شایع ترین کمبودهای املاح، کمبود ید، آهن، روی و کلسیم است.

نیاز به آهن در دوران رشد افزایش می یابد. بهترین نوع آهن قابل جذب، در مواد حیوانی مثل گوشت، مرغ و جگر وجود دارد. درصورتی که منبع عمده آهن دریافتی روزانه، غذاهای گیاهی مانند حبوبات، غلات، سبزیجات و زرده تخم مرغ و انواع مغزها مثل پسته، بادام، فندق و گردو باشد باید به دریافت کافی ویتامین C که جذب آهن را افزایش می دهد توجه شود. انواع میوه های تازه به خصوص مرکبات حاوی ویتامین C هستند و مصرف سالاد شامل گوجه فرنگی، فلفل سبز دلمه ای، کلم و گل کلم همراه با غذا و مصرف میوه یا آبمیوه پس از غذا جذب آهن غذای کودکان را افزایش می دهد.

کلسیم نیز نه تنها برای استحکام دندان ها و استخوان ها بلکه برای رشد استخوان های جدید ضروری است. دریافت کافی کلسیم از برنامه غذایی روزانه در سنین مدرسه و بلوغ، برای حفظ تراکم طبیعی استخوان ها و جلوگیری از پوکی استخوان در بزرگسالی حائز اهمیت است. شیر و لبنیات مهم ترین منبع تأمین کلسیم هستند. میان وعده مناسب دیگر برای تأمین کلسیم، نان و پنیر است (پنیر منبع خوبی از کلسیم است) که به همراه سبزی، گوجه فرنگی، خیار یا گردو یک میان وعده سالم و مغذی برای دانش آموزان به شمار می رود. دانش آموزان باید روزانه حداقل ۳واحد از گروه شیر و لبنیات مصرف کنند. هر واحد یعنی یک لیوان شیر یا ماست و حدود ۱٫۵ قوطی کبریت پنیر که البته توصیه می شود مواد لبنی مصرفی از نوع کم چرب باشند؛ یعنی کمتر از ۲٫۵ درصد چربی.

مصرف روزانه گروه سبزی ها و میوه ها یعنی ۴- ۲ واحد میوه (یک میوه متوسط یعنی یک واحد) و ۵-۳ واحد از سبزی ها و صیفی ها (یک عدد خیار یا یک عدد گوجه فرنگی یا یک عدد هویج و یا یک بشقاب کوچک سبزی یا سالاد یعنی یک واحد از گروه سبزی ها) برای حفظ سلامت و پیشگیری از اضافه وزن و چاقی و پیشگیری از بیماری های غیرواگیر در این گروه سنی ضروری است.

گردآوری توسط: تحقیقستان