یکی از احکام وضو گرفتن این است که آب به تمام قسمت های مورد نظر برسد و مانعی وجود نداشته باشد اما ممکن است که شخصی به علت جراحت و بستن آن جراحت با مرهمی، مانع از رسیدن کامل آب به نقاط بدن در وضو شود آن مرهم یا چیزی که توسط آن جراحت و زخم را می بندیم جبیره گفته می شود.
در این مقاله به احکام وضو جبیره و غسل جبیره پرداخته شده است همچنین یکی از سوالات رایج حول این موضوع روزه و نماز با کاشت ناخن می باشد که این سوال هم بررسی و پاسخ داده شده است
الف. جبیره چیست؟
چیزی که با آن زخم و شکسته را می بندند و دوایی که روی زخم و مانند آن می گذارند «جبیره» نامیده می شود.
ب. موارد وضوی جبیره
۱- جایی که در یکی از اعضای وضو زخم باشد،چه زخمهایی که علت درونی دارند، مانند دملها (قروح) و چه زخمهایی که لتبیرونی دارند، مانند بریدگیها (جروح).
۲- در صورتی که در یکی از اعضای وضو شکستگی باشد.
۳- کسی که به خاطر چشم درد روی چشم را بسته و رساندن آب هم به چشمش ضرر دارد.
۴- در صورتی که آب برای بخشی از اعضای وضویش (غیر از سه علت گذشته) ضرر داشته باشد، مثل اینکه دستش از بند دست تا سرانگشتان رماتیسم دارد و پزشک گفته است که آب برای او ضرر دارد واما اگر آب برای تمام یک عضو ضرر داشته باشد،وظیفه تیمم است; البته میشود صورت سوم را هم یکی از مصادیق قسم چهارم دانست.
۵- در مواردی که به اعضای وضو یا غسل چیزی چسبیده باشد که برداشتن آن ممکن نبوده و یا به قدری مشقت دارد که نمیشود آن را تحمل کرد.
۶- در جایی که در یکی از اعضای وضو نجاستی چسبیده باشد کهجدا کردن و تطهیر آن امکان نداشته باشد.
ج. دستور وضوی جبیره
قبل از بیان دستور وضوی جبیره یادآوری این نکته لازم است که در مواردی که وضو گرفتن برای شخص، ضرر نداشته باشد، بایستی طبق معمول وضو بگیرد; ولو به برداشتن جبیره باشد. و یا اگر امکان برداشتن نیست، ولی به فرو بردن در آب می توان آب را به پوستبدن رساند، بایستی این کار را بکند، البته به شرطی که عضو یا جبیره نجس نباشد.
واما در مواردی که وظیفه گرفتن وضوی جبیره است، دستور وضوی جبیره این است که جبیره یا در محل شستن است و یا در محل مسح کردن که احکام هر کدام در زیر بیان می شود.
اگر جبیره در محل شستن باشد
اگر جبیره در محل شستن باشد، بایستی اعضا و اجزای قبل از آن را شسته تا به جایی که وظیفه او جبیره گرفتن است برسد که در اینجا دو صورت دارد:
۱- روی زخم یا دمل یا شکستگی، باز است:
در این صورت که آب ریختن روی او ضرر دارد،اگر دست تر کشیدن ضرر ندارد، بهتر است روی زخم یا دمل یا شکستگی را اگر پاک استبا دست تر کشیده و بعد پارچه یا پلاستیک پاکی روی آن گذاشته و دوباره با دست تر روی پارچه و پلاستیک را مسح نماید و اما اگر روی زخم یا دمل باز است و گذاشتن پارچه چه ممکن نیست، در این صورت شستن اطراف زخم کافی است.
۲- روی زخم یا دمل یا شکستگی بسته است:
در اینجا دو صورت دارد یا میتوان آن را باز کرده و روی آن را با دست تر کشید و یا نمیتوان; اگر باز کردن و دست تر کشیدن امکان دارد بایستی باز کرده و بنابر احتیاط واجب با دست تر روی آن کشیده و بعد دوباره روی جبیره را با دست تر بکشد.و اما اگر روی آن باز نمیشود، بایستی روی همان جبیره را با دست تر بکشد، به شرطی که روی جبیره نجس نباشد و الا بایستی روی آن به طوری که جزء جبیره حساب شود،پارچه یا پلاستیک پاکی گذاشته و روی آن را با دست تر کشیده شود.
بیمارانی که زخم آنان باز است مانند زخمهای شکمی که مرتباً ترشح به خارج می کند چگونه غسل کنند و نماز بخوانند؟
پاسخ: اگر آب برای آنان ضرر ندارد حکم سالم رادارند و باید بطور معمول غسل کنند و اگر ضرر دارد باید اطراف زخمها را به قصد غسلبشویند و چنانچه کشیدن دست تر بر زخمها ضرر ندارد احتیاط آن است که دست تر بر آنها بکشند و بعد پارچه پاکی روی آنها بگذارند و دست تر روی پارچه هم بکشند و اگر این مقدار هم ضرر دارد یا زخم نجس است و نمی شود آب کشید. باید اطراف زخمها را بطورمعمول و به ترتیب اول سر و گردن بعد طرف راست و بعد طرف چپ را بشویند و بنابر احتیاط تیمم بدل از غسل هم بکنند.
اگر بیمار به جهت خوف از ضرر غسل جبیره ای انجام دهد و پس از نماز معلوم شود خوف او بی مورد بوده تکلیف او چیست؟
پاسخ: اعاده لازم نیست ولی اگر اعاده کند بهتر است
آیا با کاشت ناخن میتوان روزه گرفت؟
در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.
در هر حال، اگر مانعی ایجاد شود که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، انجام وضو یا غسل باهمان مانع صحیح است.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:
حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):
اگر ناخن کاشته شده قابل برداشتن نبوده یا ازاله آن مستلزم ضرر و مشقّت باشد و با وجود ناخن ها قدرت بر رساندن رطوبت به پوست دست نباشد، مسح بر روی همین ناخن ها کافی است و غسل نیز همین حکم را دارد.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):
در صورتی که ضرورتی برای این کار نباشد آن را ترک کنند، چراکه مانع غسل و وضو است و چنانچه ضرورتی وجود داشته باشد و امکان جداسازی ناخن های مصنوعی به هنگام غسل و وضو نباشد، با آن وضو و غسل جبیره ای می گیرند.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):
باید قبل از غسل و وضو آن چه را که مانع رسیدن آب به عضو غسل و وضو باشد جدا کرد.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
کاشتن ناخن به صورتی که برای وضو و غسل نتوانید بردارید اشکال دارد. ولی چنانچه شخصی مرتکب این عمل شده باشد، در صورت امکان ناخن مصنوعی را بردارد و وضو و غسل به نحو معمول انجام شود و در صورت عدم امکان برداشتن ناخن با همان حال وضو و غسل انجام شود و احتیاطاً تیمم هم بنماید.
حضرت آیت الله مهدی هادوی تهرانی (دامت برکاته):
۱- در وضو، شستن تمام گردی صورت و تمام دو دست از آرنج تا نوک انگشتان، واجب است و اگر مانعی از رسیدن آب وجود داشته باشد، باید برطرف شود. شستن قسمت بلند شدۀ ناخن که از محدودۀ انگشت خارج باشد، یا قسمتی از ریش که از محدودۀ گردی صورت خارج است، واجب نیست.
۲- در غسل باید آب به پوست بدن برسد و موهای کوتاه مانند ریش کم یا مژه نیز باید شسته شود.
۳- ایجاد مانعی که رفع آن مشکل (عسر و حرج دارد) یا غیر ممکن است، جایز نیست؛ مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد، مانند درمان.
۴- به نظر می رسد زیبایی یک غرض عقلائی مشروع است.
۵- اگر مانعی ایجاد شود که رفع آن مشکل (عسر و حرج دارد) یا غیر ممکن است، می توان با همان مانع وضو گرفت یا غسل کرد؛ هر چند ایجاد آن مانع جایز نبوده باشد؛ البته احتیاط مستحب آن است که تیمم هم انجام دهد.
گردآوری توسط: تحقیقستان
