تفاوت چک حقوقی و کیفری
شخصی که چک را صادر می کند، باید در تاریخ مندرج در چک به اندازه مبلغ آن در بانک وجه نقد یا اعتبار داشته باشد و در زمان مندرج در چک، نباید تمام یا قسمتی از وجه را از بانک خارج کند یا دستور عدم پرداخت وجه را بدهد.
در حالتی که صادر کننده چک هنگام ارائه چک به بانک مربوطه، معادل مبلغ ذکر شده در چک در حساب بانکی خود موجودی نداشته باشد بانک با صدور برگه ای عدم امکان پرداخت وجه چک یا اصطلاحا ” برگشت چک ” را به دارنده آن اعلام می کند.
پس از برگشت چک، دارنده آن به چند شکل می تواند نسبت به دریافت وجه چک اقدام نماید که یکی از راه های آن مراجعه به صادر کننده چک و هماهنگی با وی جهت تامین وجه چک و وصول آن و یا دریافت جایگزین و … می باشد. این مورد در حالتی قابل انجام می باشد که اولا صادر کننده چک در دسترس باشد و دوما اطمینان لازم و کافی در خصوص تامین وجه چک وجود داشته باشد.
در صورت عدم تامین وجه چک توسط صادر کننده و اطمینان از عدم وصول آن، دارنده می تواند با توجه به کیفری یا حقوقی بودن چک می تواند از صادر کننده چک بلامحل، شکایت کیفری و یا شکایت حقوقی نماید. اگر چک کیفری باشد، می‌توان علاوه بر این که وجه چک را دریافت کرد، صاحب حساب (صادرکننده) را نیز به زندان انداخت ولی اگر چک حقوقی باشد، فقط می‌توان وجه چک را دریافت کرد.
نکته: نوع چک در سرعت و نحوه رسیدگی در دادگاه متفاوت است. در چک کیفری زودتر و راحت‌تر وجه چک وصول می شود اما در چک حقوقی به خاطر آیین دادرسی پرپیچ و خم، دیرتر به نتیجه می رسد.
در چه شرایطی می توان از صادر کننده چک شکایت کیفری درخواست کرد یا اصطلاحا چک کیفری می باشد؟
- دارنده چک تا شش ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن به بانک مربوط مراجعه کند و ظرف شش ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت چک شکایت نماید.
- چک سفیدامضا داده نشده باشد.
- در متن چک قید نشده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله است. چنانچه در متن چک قید تحقق شرطی برای وصول نشده یا در چک به صراحت ذکر نشده باشد.
- چک بدون تاریخ نباشد.
- تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در چک نباشد.
- صاحب حساب با علم به بسته بودن حساب بانکی خود مبادرت به صادر کردن چک نکرده باشد.
- صادرکننده چک قبل از تاریخ شکایت کیفری وجه چک را نقداً به دارنده آن پرداخت یا با موافقت شاکی خصوصی ترتیبی برای پرداخت آن نداده، یا موجبات پرداخت آن را در بانک محال علیه فراهم نکرده باشد.
- شاکی چک را بعد از شکایت کیفری به دیگری انتقال نداده یا حقوق خود را به نحو دیگری واگذار نکرده باشد
در چه شرایطی می توان از صادر کننده چک شکایت حقوقی درخواست کرد یا اصطلاحا چک حقوقی است؟
- وقتی چک مدت دار باشد. به عنوان مثال در صورتی که دارنده چک دریافت چک را در تاریخی غیر از تاریخ چک تایید یا رسید کرده باشد.
- اگر چک به عنوان ضمانت جهت انجام تعهد یا ضمانت جهت انجام یک معامله صادر شده باشد.
- اگر چک سفید امضاء باشد
- اگر چک بدون تاریخ باشد
- اگر وصول چک به تحقق شرط خاصی منوط باشد چه در متن چک ذکر شده باشد و چه بتوان آن را ثابت کرد
- اگر بتوان ثابت کرد که چک برای یک معامله نامشروع یا ربوی صادر شده است.
- گذشت شش ماه از تاریخ صدور چک عدم مراجعه دارنده چک برای وصول آن به بانک
- گذشت شش ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت (یعنی گواهی برگشت چک) و عدم شکایت دارنده چک
گردآوری توسط: تحقیقستان
