قالی بافی مهم ترین صنایع دستی ترکمنستان
قالی بافی مهم ترین صنایع دستی ترکمنستان
عمده ترین صنایع دستی رایج در استان گلستان، قالی بافی است که صرفاً در بین زنان ترکمن رایج است. زنان و دختران ترکمن از روزگاران بسیار کهن به قالیبافی اشتغال داشته و این هنر را از نسلی به نسل دیگر انتقال داده اند و نیز یکی از عمده ترین راههای معیشت در بین ترکمانان، قالی بافی بوده است.
در ایران بهترین قالیهای ترکمن به وسیله ایل تکه بافته می شود که مرکز اصلی این ایل در چهارده فرسنگی شمال غربی گنبد کاووس است. ایل آتابای و ایل جعفر بای نیز در بافت قالیهای نفیس مشهورند.
قالی و قالیچه های ترکمنی به طور کلی دارای گره ترکی باف است که به طور عمده بر روی دستگاههای افقی بافته می شود ولی در حال حاضر بخاطر بهداشتی نبودن دارهای افقی، سعی می شود تا از دارهای عمودی استفاده شود. در رنگ آمیزی قالی های ترکمن گرچه رنگهای لاکی و عنابی بیشتر به چشم می خورد،
ولی از رنگهای سفید، سیاه، سورمه ای، شتری و دیگر رنگها هم که تزیین بافته ها را بیشتر می کند، استفاده می شود. در گذشته برای رنگرزی بافته ها از گیاهان طبیعی استفاده می شد و همانند سایر مناطق ایران از پوست انار، روناس، نیل، زردچوبه، انواع گیاهان صحرایی و از چوب بویا یا بویه و بخصوص از قرمز دانه که نام حشره ای است، استفاده می شد ولی در حاضر بعضاً رنگهای بی ثبات شیمیایی، جای آنها را پرکرده اند.
یموتهای ایرانی در فرش بافی استاد و ماهر هستند و با ذوق بسیار دستبافتههای با ارزشی میبافند. در میان بافتههای طایفهٔ یموت، بافتههای تیره آتابای در درجهٔ اول اهمیت قرار میگیرد. و پس از آن نوبت به دستبافتههای تیره جعفر بای میرسد. تیرهٔ کوچکی از این طایفه به نام کوگلانها نیز به طور مطلق در ایران زندگی میکنند و بیشتر در کار خورجین بافی هستند. گروهی از افراد ایل تکه که بعد از انقلاب روسیه به ایران آمدهاند.
بهترین فرشهای ترکمنی را میبافند. فرشهای آنها دو پوده بوده و با گره ترکی بافته میشوند. گاهی تارها را و به ندرت تمام الیاف فرش را از جنس ابریشم انتخاب میکنند. آنها دستبافتههای مرغوب خود را به فروش نمیرسانند و طبق سنت به عنوان جهزیهٔ دختران خود نگه میدارند.
فرشهای ترکمنی ایرانی از نظر تراکم نسبت به فرشهای ترکمنی روسی متراکم تر و کوبیده تر است. فرشهای ترکمنی بر روی دستگاههای افقی (زمینی) بافته میشوند.