رتبه جهانی محصولات ایرانی

آلمان, سوئیس و انگلستان بالاترین امتیاز از نظر آوازه و محبوبیت کالایی را در دنیا کسب کرده اند محبوبیت کالاهای ایرانی نیز گرچه در مقایسه با دیگر کشورها, کمتر از حد متوسط است اما همین رتبه نیز گویای شناخت نسبی مصرف کنندگان از برچسب ساخت ایران است.

بیشترین درصد محبوبیت کالاهای ساخت ایران در بین کشورها به پاکستان, ویتنام, بحرین و چین اختصاص دارد.

رتبه کشورهای مختلف جهان در شهرت و محبوبیت محصولات بر اساس شاخص «ساخت کشور» در سال ۲۰۱۷ اعلام شد. ویژگی های اثرگذار در این شاخص که برای ۴۹ کشور و اتحادیه اروپا محاسبه شده شامل کیفیت بالا، استانداردهای ایمنی بالا، قیمت مناسب، منحصربه فرد بودن، طراحی عالی، فناوری های پیشرفته، اصالت، پایداری و سازگاری با محیط زیست، تولید منصفانه و نماد وضعیت کالا است.

نتایج به دست آمده نشان می دهد در سال ۲۰۱۷، آلمان، سوئیس، اتحادیه اروپا و انگلستان به ترتیب بالاترین امتیاز از نظر آوازه و محبوبیت کالایی را در دنیا کسب کرده اند. مرجع آماری «statista» که یکی از موسسه های پیشرو در حوزه آمار است، برای نخستین بار در دوره ۲۰۱۷-۲۰۱۶ کشورها را بر اساس شاخص «ساخت کشور» رتبه بندی کرده است. این موسسه که در سال ۲۰۰۸ راه اندازی شده، علاوه بر استفاده از مراجع آمارهای بین المللی مانند UN، IMF و بانک جهانی، از منابع اطلاعاتی و آماری داخلی کشورها نیز بهره می گیرد.

براساس این گزارش که از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت منتشر شده، بسیاری از کشورهای توسعه یافته با اتخاذ سیاست های حمایت از بازار داخلی، صنایع خود را تا مرزهای رقابت پذیری جهانی رشد داده و با استفاده از روش های متنوعی همچون «شکستن قیمت ها و دامپینگ»، سعی در به دست آوردن بازارهای هدف کرده اند. در این فضای رقابتی برچسب «ساخت کشور» که به اختصار MICI خوانده می شود، روی کالاها، در برگیرنده مفاهیمی مانند کیفیت، کارآیی و اعتماد بوده و جایگاه ویژه ای در بازار پیدا کرده است. عجین شدن اعتبار و هویت ملی یک کشور با مفهوم برچسب «ساخت کشور» باعث شد تا کشورهای متقاضی ورود به بازارهای جدید و نیازمند توسعه، با اعتباربخشی به این برچسب، سعی در گشایش فضای تجاری گسترده تری در پیش روی تولیدکنندگان خود داشته باشند.

این در حالی است که در راستای سوق دادن بازار به مصرف یک کالا، عوامل متعددی موثر است که از جمله می توان به استفاده از «مواد اولیه مناسب»، «ارتقای فناوری»، «بهبود مستمر کیفیت»، «خدمات پس از فروش»، «قیمت مناسب»، «طراحی مناسب»، «همکاری با برندهای معتبر جهانی»، «رعایت استانداردهای ایمنی» و «عرضه در فروشگاه های زنجیره ای» اشاره کرد. در سطح بازارهای بین المللی نیز کاهش تنش های سیاسی، ایجاد وجهه مناسب بین المللی، کاهش تنش در فضای منطقه ای و همسایگان، بهبود ارتباطات و روابط بین المللی، می تواند به بهبود نماد «ساخت کشور» کمک کند. برچسب «ساخته شده در» ابتدا توسط انگلیسی ها در پایان قرن ۱۹ مورد استفاده قرار گرفت تا محصولاتشان از محصولات ارزان تر و اقلام مشابه آلمانی متمایز شود. از سال ۱۹۵۰ به دلیل تحولات گسترده اقتصادی در آلمان، کاربرد برچسب «ساخته شده در» به سرعت تغییر کرد و عنوان «ساخت آلمان» به مهر کیفیت محصول تبدیل شد.

* مشهورترین ها در برچسب «ساخت کشور»

رتبه بندی جهانی شاخص «ساخت کشور» نگاه مثبت مردم را نسبت به محصولات کشورها نشان می دهد. بر این اساس امتیاز اولین جایگاه در رتبه بندی توسط این شاخص، برابر با ۱۰۰ است که به «آلمان» اختصاص داده شده است. ارزیابی ها نشان می دهد کشور «سوئیس» با امتیاز ۹۸، «اتحادیه اروپا» با امتیاز ۹۲ و «انگلستان» با امتیاز ۹۱، در جایگاه های بعدی قرار گرفته اند. در این ارزیابی «اتحادیه اروپا» همچنان به عنوان یک نام تجاری قوی در سراسر جهان شناخته می شود و در رتبه بندی کلی شاخص «ساخت کشور» جایگاه سوم را با امتیاز ۹۲ کسب کرده است. این اتحادیه از دیدگاه پاسخ دهندگان ۳ کشور و در ۸ زیرشاخص، جایگاه اول را به خود اختصاص داده و شهرت خوبی نه تنها برای مصرف کنندگان کشورهای اتحادیه اروپا مانند «سوئد» و «انگلستان» دارد، بلکه در سایر کشورهای خارج از اتحادیه اروپا نیز مانند اکثر کشورهای آمریکای جنوبی (آرژانتین و کلمبیا) جایگاه بالاتری کسب کرده است. آمارها نشان می دهد ۳۷ درصد پاسخ دهندگان، «کیفیت بالا» در محصولات اتحادیه اروپا را حائز اهمیت می دانند. محصولات اروپایی دارای شهرت بالاتر از حد متوسط بوده و امتیاز خوبی از نظر کیفیت، تکنولوژی و استانداردهای ایمنی بالا کسب کرده اند. اما یکی از نکاتی که در این گزارش به آن اشاره شده است تاثیر تنش های منطقه ای بر درک مردم از محصولات «ساخته شده در کشور همسایه» است. ارزیابی ها نشان می دهد تحولات سیاسی بر تصویر و درک مردم از کشورهای تولیدکننده تاثیر می گذارند، چنانچه این موضوع در برداشت ذهنی مردم از تولیدات کشورهای «ترکیه»، «اوکراین»، «آمریکا» و «یونان» موثر بوده است.

همچنین داده های آماری نشان می دهد برچسب «ساخت آمریکا» در رتبه هشتم پس از کشورهایی مانند «انگلستان»، «سوئد» و «کانادا» قرار دارد. این در حالی است که محبوبیت محصولات آمریکایی در میان کشورها، در طول دوره مورد بررسی نسبت به ۱۲ ماه قبل از آن بدتر شده است. آمریکا یک مثال از این واقعیت است که تغییرات عمده سیاسی می توانند تاثیر قابل توجهی روی تصویر برخی از کشورها از تولید داشته باشند. تحولات سیاسی اخیر به وضعیت محبوبیت دو کشور «ترکیه» و «یونان» نیز آسیب زده است. از سوی دیگر، ارزیابی ها نشان می دهد در بسیاری از کشورها، محصولات داخلی اغلب محبوبیت بیشتری داشته و ترجیح داده می شوند؛ به طوری که در نظرسنجی صورت گرفته، ۲۲ برند از ۴۹ برند، در کشور خودشان دارای بیشترین امتیاز و محبوبیت بوده اند. محبوبیت محصولات «ساخت ژاپن» نیز نه تنها در ژاپن، بلکه در ۱۷ کشور رتبه اول، دوم یا سوم را کسب کرده است. محبوبیت کالاهای ژاپنی در ویژگی هایی نظیر «کیفیت بسیار بالا»، «پیشرفته ترین فناوری» و «قیمت مناسب» است و امتیاز بالایی را در کشورهای جهان دریافت کرده است. در این میان تنها «چین» به دلیل مسائل سیاسی و تاریخی به کالاهای ژاپنی امتیاز نسبتا پایینی را داده است. برچسب «ساخت ژاپن» در رتبه بندی جهانی در رده هشتم با امتیاز ۸۱ (مشترکا با «ساخت ژاپن» و «ساخت آمریکا») قرار دارد. همچنین ارزیابی ها نشان می دهد به رغم تحولات فرهنگی و اقتصادی، کشورهای مستعمره نیز درک مثبتی از محصولات استعمارگران سابق خود داشته و محصولات آنها از شهرت بیشتری برخوردار است.

* جایگاه کشورها در ویژگی محصولات

براساس این گزارش، رتبه بندی کشورها در ۱۰ ویژگی اثرگذار بر شاخص «ساخت کشور» در سال ۲۰۱۷ نیز مورد بررسی قرار گرفته است. در این رتبه بندی براساس ویژگی «کیفیت بالا»، سه کشور آلمان، سوئیس و ژاپن در صدر جدول قرار دارند. در ویژگی «استانداردهای ایمنی بالا»، «آلمان»، «اتحادیه اروپا» و «آمریکا» به ترتیب در صدر جدول قرار گرفته اند. کشورهای برتر بر اساس ویژگی «قیمت مناسب» نیز به ترتیب به «چین»، «ژاپن» و «تایلند» تعلق گرفته است. همچنین در رتبه بندی کشورها براساس ویژگی «منحصربه فرد بودن»، «ایتالیا»، «سوئیس» و «فرانسه» به ترتیب پیشتازان این زیرشاخص محسوب می شوند. «ایتالیا»، «آلمان» و «فرانسه» هم سه کشور ممتازی به شمار می روند که در «طراحی عالی» جایگاه اول تا سوم را از آن خود کرده اند. همچنین بررسی ها نشان می دهد که در ویژگی «فناوری پیشرفته» کشورهای «ژاپن»، «آلمان» و «آمریکا» به ترتیب سه جایگاه نخست را به دست آورده اند. در ویژگی «اصالت» هم که یکی از زیرشاخص های مورد بررسی است، کشورهای «سوئیس»، «آلمان» و «ایتالیا» در رتبه اول تا سوم هستند.

در ویژگی «پایداری یا سازگاری با محیط زیست» هم به ترتیب کشورهای «کانادا»، «فنلاند» و «سوئد» بیشترین امتیاز را به دست آورده اند. «کانادا»، «فنلاند» و «ایرلند» نیز براساس داده های آماری سه کشوری محسوب می شوند که در ویژگی «تولید منصفانه» جایگاه اول تا سوم را کسب کرده اند. در «نماد وضعیت» هم که آخرین ویژگی مورد بررسی در این گزارش به شمار می رود به ترتیب کشورهای «سوئیس»، «آمریکا» و «ایتالیا» قرار گرفته اند. همچنین جداول آماری نشان می دهد، مردم دنیا نگاه مثبت تری از نظر «کیفیت بالا» و «استانداردهای ایمنی بالا» همراه با محبوبیت کلی نسبت به برچسب «ساخت آلمان» در مقایسه با سایر کشورها دارند. پس از آلمان، معتبرترین برچسب، «ساخت سوئیس» و پس از آن اتحادیه اروپا، انگلستان و سوئد است. سوئیس جایگاه دوم رتبه بندی جهانی را در ویژگی های «نماد وضعیت» و «اصالت» دریافت کرده است. از سوی دیگر برتری ایتالیا در «طراحی ایتالیا» و ژاپن در «فناوری های پیشرفته» در بین کشورها ثبت شده است. برتری چین هم در مورد «قیمت مناسب» و برتری کانادا در جایگاه ششم به لحاظ «پایداری/ سازگاری با محیط زیست» و «تولید منصفانه» ارزیابی شده است.

* ایران در رده بندی ها

بررسی ها نشان می دهد به طور کلی، ایران در ارزیابی کالاهای ۴۹ کشور و اتحادیه اروپا با امتیاز شاخص ۲۷ در رتبه ۵۰ قرار دارد و محبوبیت کالاهای ایرانی براساس ویژگی های ارزیابی در مقایسه با سایر کشورها، کمتر از حد متوسط است. البته باید این نکته را در نظر داشت که محدود بودن تعداد کشورهای ارزیابی شده از عواملی است که می تواند بر رتبه ایران موثر باشد. این در حالی است که وجود نام ایران در بین ۵۰ کشور ارزیابی شده گویای شناخت نسبی مصرف کنندگان از برچسب «ساخت ایران» است که می تواند وجه مثبتی در گزارش پیش رو باشد. جداول آماری نشان می دهد بیشترین درصد محبوبیت کالاهای ساخت ایران در بین کشورها به «پاکستان»، «ویتنام»، «بحرین» و «چین» اختصاص دارد. تحلیلگران بر این باورند که با ارتقای سطح تعلق خاطر مصرف کنندگان داخلی به نماد «ساخت ایران»، واحدهای صنعتی و تولیدی ایرانی دارای مزیت در بازار جهانی، با رغبت بیشتری به سمت دستیابی به بازارهای خارجی حرکت کرده و با سرمایه گذاری در سطوح مختلف تولید، می توانند محصولاتی متناسب با سلیقه مصرف کننده خارجی نیز تولید و عرضه کنند.

گردآوری توسط: تحقیقستان