مقدمه
از آغاز پیدایش آموزش و پرورش رسمی در جوامع تا به امروز تغییرات و تحولات بسیاری در نظامهای آموزشی روی داده است. وقتی که مردم کشورها در دورههای خاصی آموزش و پرورش را قادر به پاسخگویی به مسائل و مشکلات و نیازهای خود نیافتهاند به اشکال گوناگون نارضایتی خود را بروز داده و توانایی و کارآیی مدیران و رهبران آموزش و پرورش را زیر سوال بردهاند. بدیهی است امروز هم به مدیریتهای نامطلوب و غیرموثر که به ازهمگسیختگی آموزش و پرورش منجر میگردد اکتفا نخواهند کرد.
صاحبنظران آموزش و پرورش عموماً بر این عقیده هستند که کیفیت مدیریت فعالیتهای آموزشی، مهمترین شاخص سطح کفایت و اثربخشی کل برنامههای آموزشی است زیرا مدیریت با نقش تعیین کننده و موثری که در امر هدایت و رهبری فرآیندهای آموزشی و پرورشی در جهت اهداف آن دارد، به طور بالقوه هم میتواند موجب پیشرفت آن گردد و هم موجب از هم پاشیدگی آن. بنابراین برای استفاده عاقلانه و مقتصدانه از زمان، سرمایه، کار و تلاش نیروی انسانی به منظور نیل به اهداف عام آموزش و پرورش در سطح ملی و اهداف خاص آموزش و یادگیری در سطح آموزشگاهی باید به آموزش و تربیت تخصصی افرادی مبادرت کرد که واجد ویژگیهای بارز و حرفهای مدیریتی هستند. به عبارت دیگر، باید سرمایهگذاری برای آموزش و آمادهسازی مدیران آموزشی در آموزش و پرورش در اولویت قرار بگیرد به حدی که موید پیشرفت و ترقی آموزش و پرورش باشد و موجب رکود یا از هم گسیختگی آن نگردد.
به اعتقاد صاحبنظران سازمانی ، یکی از بهترین روشها برای ایجاد و حفظ نظام آموزشی خوب ، تربیت افراد کارآمد و متخصص به منظور مدیریت و رهبری این نظام است . مدیریت و رهبری آموزش و پرورش در بسط و توسعه هر حرکت ، تصمیم یا برنامه مهمی که برای بهبود شرایط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی هر جامعه طراحی میشود حائز اهمیت بسیاری است. با توجه به اینکه راهحلهای نهایی مسائل و مشکلات آموزشی نیز در دست رهبران آموزشی است، باید قابلیتها و تواناییهای بالقوه مدیران تا حد امکان رشد و پرورش یابد. در میان گروه مدیران و رهبران آموزشی، راهنمایان آموزشی از عناصر بسیار مهم به شمار میروند و نقش اساسی در تحقق اهداف آموزشی ایفا میکنند.
نظارت و راهنمایی آموزشی از وظایف مهمی است که برای اداره نظام آموزشی خوب ضرورت دارد و هدف اصلی آن اصلاح و بهبود وضع آموزشی است. وجود برنامههای نظارت و راهنمایی آموزشی و کیفیت و تداوم آن در تحقق اهداف آموزشی نقش تعیینکنندهای دارد. امروزه راهنمایان آموزشی به منظور اصلاح وضع آموزشی تحت عنوان رهبران آموزشی با معلمان و به کمک آنان کار و فعالیت میکنند و از طریق همکاری حرفهای سعی در ارتقای کیفیت عملکرد معلمان و رفع مسائل و مشکلات آنان دارند. اگر چه برنامههای نظارت و راهنمایی آموزشی و عناوین راهنمایان آموزشی در نظامهای آموزشی مختلف متفاوت است اما وظایف آنان کم و بیش مشابه است.
راهنمایان آموزشی در نظامهای آموزشی کشورهای مختلف جهان در موقعیتهای گوناگون و ادوار مختلف با عناوینی از قبیل معلم راهنما، معلم سرپرست، معلم مشاور، معلم استاد، معاون آموزشی منطقه، ناظر یا سرپرست آموزشی، بازرس، بازرس آموزشی، رئیس آموزش و پرورش منطقه، هماهنگ کننده برنامههای آموزشی، مدیر گروه آموزشی، مشاور تخصصی، برنامهریز امور آموزشی و راهنمای آموزشی نامیده شده‌اند. اما وظیفه اصلی آنان با هر عنوانی که نامیده شوند و در هر پست و مقامی که خدمت کنند، برقراری ارتباط، کار و همکاری حرفهای با معلمان و کمک به آنان است تا بهتر رشد و پرورش یابند و بدین وسیله فرآیند تدریس و یادگیری را اصلاح کنند، عملکرد موثرتری داشته باشند و در نهایت نتایج آموزشی مطلوبتری بدست آورند. رشد و پرورش بهتر معلمان به معنای رشد و پرورش بهتر دانشآموزان و نیز موفقیت برنامههای نظارت و راهنمایی آموزشی است که رضایت و حمایت عمومی از مدارس را در پی دارد؛ هدفی که نظارت و راهنمایی آموزشی در نظامهای آموزشی درصدد نیل به آن است.
جهت دریافت مقاله کامل اینجا کلیک کنید.
گردآوری توسط: تحقیقستان
