مقاله و تحقیق درمورد روز و شب علفه
روز علفه یا شب علفه یکی از آیین های خاص عید نوروز می باشد نام این روز از علف و سبزه عید بر سر سفره هفت سین گرفته شده است در ادامه راجع به این روز و فلسفه روز علفه بیشتر بخوانید
در واقع نوروز موجب شده مراسم و آیین های خاصی در کنار این سنت دیرین ایجاد شود که شاید در نوع خود بی نظیر باشد.
‘علفه ‘یابه قولی ‘بی بی حور’ یکی از همان آیین هاست ، آیینی از زیباترین مظاهر فرهنگ ایران باستان و نوروز.
نام علفه به واسطه وجود علف و سبزی که یک پای سفره هفت سین و روز علفه است برآن گذاشته شده است.
علفه آیینی ویژه است که در آن هم یاد و جای رفتگان سبز می شود و هم سنتی زنده و سبز برای زندگان و سبزی زندگی است.
درون مایه علفه ، تهیه مقدمات و به استقبال نوروز رفتن و یادکردن از درگذشتگان هرخانواده درسالی که گذشت می باشد.
پژوهش های مردم شناسی بیانگر آن است که این مراسم شاخصه برجسته مردم خطه خورشید (خراسان) است.
علفه، در مناطق مختلف دارای رسوم متفاوتی است که هر کدام فلسفه خاص خود را دارد و می توان بصورت کلی به آنها اینگونه اشاره کرد:
-چند روز به نوروز مانده درخانه مشک و عنبرمی سوزانند و شمع و چراغ می افروزند تا زمینه خوشحالی ارواح مردگانشان رافراهم کنند
– زنان درشب آخرین جمعه سال بهترین غذا را می پزنند تا بوی آن خشنودی مردگان را موجب شود
-آنانکه در طول سال مرده ای داشته و صاحب عزا هستند بصورت گروهی در مساجد مراسم ختم و یادبود و فاتحه خوانی برگزار می کنند(اینگونه به نظر می رسد که در روستای مزار این مراسم، روز عید فطر برگزار می شود)
-مراسم ‘علفه ‘در روستاهای استان های خراسان بویژه مناطق جنوبی خراسان رضوی و جنوبی چون گناباد، بیرجند، قاین ، سرخس ،بجنورد، فردوس و تربت حیدریه درآخرین روز سال یعنی روز قبل از نوروز انجام می شود در نیشابور علفه دو روز است ،یک روز پیش از نوروز و دیگری روز اول سال است. در سبزوار و قوچان سه روزمانده به نوروز علفه است و درگز و اطراف آن دو روز قبل از نوروز علفه نامیده می شود
– پخت شیرینهای محلی سنتی مثل کلوچه، نون قاق، فتیر، قطاب و …
-مردم به صحرا رفته ومقداری علف سبز آورده و آن را در سر در و آستانه خانه وکلیددان و بر سر قبر تازه درگذشتگان خودمی گذارند.
-دامادها هم برای تازه عروس خود در این روز،نوروزی شامل برنج ،گوشت ،روغن وشیرینی می برند
-مردم با حضور در قبرستان ها برای شادی روح اموات خود قرآن وفاتحه خوانده وخیرات می کنند.
سه عنصر همسان و همگرا در مراسم علفه تمامی مناطق خراسان با وجود پراکندگی زیاد به چشم می خورد و آن تهیه مقدمات نوروز، رفتن به طبیعت و آوردن سبزه به خانه و بزرگداشت یاد درگذشتگان است.
بر اساس پژوهش های فرهنگی و باستانی ، عناصری از فرهنگ غنی و اساطیری ایران باستان درفرهنگ امروز هنوز جای خود راحفظ کرده است و جشن علفه درنقطه ای باجشن فرودگان یافروردگان تلاقی می کند و به نظرمی رسد برگرفته از این آیین دین زرتشت باشد.
به اعتقاد آنان ، ایرانیان باستان سال را ۳۶۵ روز می دانستند و آن را به ۱۲ ماه و سی روز منقسم کرده و پنج روز باقیمانده را بعنوان ‘پنجه اندرگاه ‘یا’بهیزک ‘یا’پنجه ‘مسترقه’ (دزدیده ) به آخر سال می افزودند.
در این پنج روز جشن ‘فرودگان ‘برگزارمی شدکه زمان بازگشت ‘فروهران ‘به زمین بود.
این اصل ازسنتهایی است که به دوران ایران باستان و اعتقادات خاص زرتشتیان برمی گردد و جلوه ای ویژه به نوروز باستانی که آن نیز ریشه کهنی درفرهنگ باستان واصالت ایرانیان دارد، می دهد و وقتی با آئین اسلامی همچون: صله رحم، فاتحه خوانی برای مردگان و … همراه می شود بر استحکام و صلابت آن افزوده می شود.
گردآوری توسط: تحقیقستان
